Dr. Seuss' The Lorax

Verenigde Staten, 2012 | Kyle Balda, Chris Renaud
Met The Lorax schreef Dr. Seuss een ecologische wake-up call, nu verfilmd als rommelige en luidruchtige bioscoopversie.

Wereldwijd zijn er zo'n 500 miljoen boeken verkocht van Dr. Seuss. Daarmee staat jeugdboekenschrijver en illustrator Theodor Seuss Geisel (1904-1991) in de top tien van best verkopende auteurs aller tijden: hoger nog dan J.K. Rowling of Stephen King. Vele jaren probeerde Hollywood dan ook Dr. Seuss' populaire oeuvre te verfilmen. Dr. Seuss hield de filmstudio's buiten de deur, omdat hij zijn gekantelde kijk op de werkelijkheid niet aan hen toevertrouwde. Alleen aan korte tekenfilmadaptaties, meestal voor televisie, werkte hij mee.
Na Dr. Seuss' dood zag Hollywood zijn kans schoon. Helaas bevestigden het bombastische How the Grinch Stole Christmas (2000) en het abject kluchtige The Cat in the Hat (2003) de vrees van de schrijver. De schots-en-scheve tekeningen van Dr. Seuss — ooit een belangrijke inspiratiebron voor de jonge Tim Burton — kwamen in deze peperdure producties nog redelijk ongeschonden uit de strijd. Maar Dr. Seuss' zwarte humor en subversieve kijk op de werkelijkheid werden onschadelijk gemaakt door de kinderachtige grappen en sentimentele boodschappen die kenmerkend zijn voor de mainstream familiefilm. En de optredens van de hevig gegrimeerde bekkentrekkers Jim Carrey en Mike Myers pakten eerder afstotelijk dan fantasievol uit.

Crypto-religieus
De computeranimatie Horton Hears a Who! (2008) bleek trouwer aan de visuele wereld van Dr. Seuss dan de eerdere real-life adaptaties. Maar waar Dr. Seuss' verhaal een pleidooi was voor geloof in de fantasie, daar pakte Horton uit als een crypto-religieus manifest tegen gezonde wetenschappelijke scepsis. Tevens legde Horton de zwakke plek van alle recente Dr. Seuss-verfilmingen bloot: 's mans boekjes zijn doorgaans niet dikker dan zeventig bladzijden, inclusief illustraties.
Om die op rijm gezette verhaaltjes op te rekken tot speelfilmlengte nemen de makers hun toevlucht tot kunstgrepen. Zo besteedt de nieuwe bewerking van Dr. Seuss' ecologische pamflet The Lorax een groot deel van de verteltijd aan een erbij gesleepte raamvertelling over een jongeman die zijn buurmeisje wil imponeren door haar, in een plant- en dierloze plasticwereld, een echte boom cadeau te doen. Die raamvertelling komt bovenop de oorspronkelijke flashbackstructuur, waarin een kluizenaar vertelt hoe hij door hebzucht gedreven alle bomen omkapte. De productie van nutteloze hebbedingen ('thneeds') verandert de wereld in een desolaat industrielandschap. Alleen het laatste boomzaadje en het woordje 'tenzij' bieden in het origineel nog hoop op een betere wereld. Zo briljant en gedurfd als die hoop werd uitgewerkt in Pixars meesterwerk Wall-E (2008), zo lafhartig krabbelen de makers van The Lorax terug voor Dr. Seuss' ecologische wake-up call. Alleen al in dat opzicht is de rudimentair geanimeerde televisiecartoon uit 1972 te verkiezen boven deze rommelige en luidruchtige bioscoopversie. Bovendien had Hawley Pratts korte tv-film humor, pit en memorabele liedjes: precies wat deze Lorax node mist.
Nog even over dat half miljard verkochte boeken: hoeveel bomen zijn daarvoor eigenlijk gekapt? Laten we het erop houden dat de inspirerende boekjes van Dr. Seuss echte 'needs' zijn. In tegenstelling tot de verfilmingen, die tot dusver uitpakken als door platte marketingoverwegingen aan de man gebrachte 'thneeds'.

Fritz de Jong

The 5000 Fingers of Dr. T.
Hallucinogeen augurkensap

Hij wilde er naderhand niets meer van weten, maar de enige echte Dr. Seuss-film is natuurlijk The 5000 Fingers of Dr. T., waarvoor Theodor Seuss Geisel zelf het scenario en de liedjes schreef.

Het is een geweldige mix van Busby Berkeley-musicaleffecten (500 jongetjes aan een gigantische rondslingerende piano), door het Duitse expressionisme geïnspireerde decors (een soort Charlie and the Chocolate Factory-nachtmerrievariant op Metropolis) en hallucinogeen augurkensap (absint, iemand?). En dan hebben we het natuurlijk over de enige echte Dr. Seuss-film, van vóór tekenaar en kinderboekenschrijver Theodor Seuss Geigel (1904-1991) Dr. Seuss werd: The 5000 Fingers of Dr. T. (1953). De film was het resultaat van de samenwerking die Geigel in de Tweede Wereldoorlog als lid van Frank Capra's filmpropagandateam aanging met Stanley Kramer en Carl Foreman, die hem stimuleerden om zijn bizarre fantasieën over de sadistische pianoleraar Dr. Terwilliker tot film te verwerken. Zelf was Geigel overigens niet over het eindresultaat te spreken; hij liet de geflopte film uit frustratie zelfs 'verwijderen' uit zijn officiële biografie. Maar de geschiedenis heeft hem ingehaald. Als cultfilm is de (in Nederland alleen op import-dvd verkrijgbare) film inmiddels aan een tweede leven begonnen. Voor musicerende kinderen is het niet zo moeilijk om zich af te zetten tegen de tirannieke studeerdwang van Dr. T. Ouders kunnen zich verbazen over de eigenaardige sociologische achtergronden van de film. Wordt er in de persoon van de exotische en fatterige Dr. T. nu echt de draak gestoken met Europa? Is de film conservatief of subversief? Ondertussen is hij ook gewoon een lust voor het oog, bizar en grappig. Bijna een echte Dr. Seuss dus. Want hoe 'aardig' is die kat-met-de-hoed nu helemaal?

Dana Linssen

top