Video - mei 1999, nr 200
Een selectie uit de videotheek van nieuwe, interessante en curieuze films die niet in de bioscoop zijn uitgebracht.
Slums of Beverly Hills
Tamara Jenkins
Het leven in bekendste rijkeluis-wijk van Los Angeles is al vaak geparodieerd. In Down and out in Beverly Hills mag Nick Nolte een verdwaalde zwerver spelen. Clueless is Jane Austen in Monica Lewinsky-land. Met de lacherige sfeer die rond deze wijk hangt, is het dan ook makkelijk om per ongeluk Sluts of Beverly Hills te lezen. Niet is echter minder waar. Slums of Beverly Hills is onvervalst en uniek Amerikaanse kitchen-sink drama.
Pas als je deze film ziet, valt het op hoe weinig realistisch Amerikaanse films zijn, ook de zogenaamde indie-producties met hun zenuwachtige dialogen. Zelfs regisseurs als Woody Allen en John Sayles hebben de neiging om hun kunstwerken te overgieten met een bepaalde saus. Slums of Beverly Hills is daar een hele verfrissende uitzondering op.
Halverwege de jaren zeventig probeert vader Murray Abramowitz (een altijd briljante Alan Arkin) zijn kinderen krampachtig in het Beverly Hills schooldistrict te houden, met de vele impromptu verhuizingen van het ene goedkope appartement naar het andere. Het gezin gaat discussies over soft drugs, sex en vaders slecht verdoezelde falen niet uit de weg.
Toch is deze film geen melige joodse Brady bunch; het is een sociologisch portret met veel humor. Wat het een echt goede film maakt is de persoonlijke betrokkenheid van regisseuse Tamara Jenkins, die deze film in 34 dagen opnam voor $5 miljoen (low budget!). Jenkins heeft het zelf allemaal meegemaakt: de vlucht naar Californië na de scheiding van haar ouders, het speuren naar goedkope huurwoningen in het grensgebied van Beverly Hills en de transformatie van tiener met een C-cup naar plaatsvervangend gezinshoofd.
De scène waarin Vivian (Natasha Lyon) op aanraden van haar oudere nicht (Marisa Tomei) met een vibrator gaat spelen is briljant gefilmd; een potentiele klassieker. Jenkins maakte hiermee een miniportret van de vrouwelijke sexualiteit; Lyons prachtige gezicht gaat overtuigend over van giechelig naar genot. Hetzelfde geldt voor de kijker, die zich afvraagt waarom er zo weinig van dit soort heerlijke films uit Amerika komen.
Thessa Mooij
Te huur vanaf mei 26 (Fox Home Entertainment)
Down and out in the Slums of Beverly Hills.
Your friends and neighbours
Neil Labute
'Was will das Weib' verzuchtte Freud alweer zo'n vijfenzeventig jaar geleden. Het is een vraag die de Amerikaanse regisseur Neil Labute ook ernstig bezig houdt, al verpakt hij zijn zoektocht naar het antwoord in moralistische, eigentijdse zedenschetsen die op het eerste gezicht juist de wonderlijke wensen van de mannelijke sekse aan de orde stellen. In zijn In the company of men zagen we twee gefrustreerde kantoormannetjes op zoek naar wraak op het vrouwelijk geslacht. De naarste van de twee was door zijn geliefde aan de kant gezet en stookte zijn zwakkere collega op om een willekeurige vrouw terug te pakken. Wat een interessante analyse van de strijd tussen de seksen had kunnen worden, verzandde echter in een voorspelbaar gevecht tussen stereotype mannelijk hanengedrag en uitgemolken vrouwelijk slachtofferschap. De mooie, meelijwekkende, al te gemakkelijke prooi is namelijk niet alleen blind voor de duistere kanten van haar vrijers, ze is ook nog eens letterlijk doof en zonder stem en blijft zo geheel buiten beeld. In Labutes Your friends and neighbours, gebeurt iets soortgelijks. Deze keer zijn we in een reeks van gekunsteld-houterige dialogen getuige van de sociale en psychologische ellende die wordt aangericht door het feit dat mannen volgens Labute maar één ding willen, terwijl vrouwen niet weten wat ze willen, maar dat ene in ieder geval niet lijken te willen, of in ieder geval niet op die manier. Een artistiekerig, Woody Allen-achtig New Yorks vriendenclubje van drie mannen en drie vrouwen bedriegt elkaar met elkaar zonder daar verder veel gelukkiger van te worden. De mannen pogen al pratend zichzelf te verkopen en hun vrouwen zover te krijgen, de vrouwen doen er verveeld, verongelijkt, geremd, of afgeknapt het zwijgen toe en worden er niet begrijpelijker op. Veel nader tot elkaar komen ze niet, maar ook niet veel nader tot ons, wier buren gelukkig een andere gedaante hebben.
Jann Ruyters
Te huur vanaf 26 mei (PolyGram Video)
Your friends and neigbours: willen we dat ene of willen we dat ene niet?
Cousin Bette
Des McAnuff
Titelvertolkster Jessica Lange speelt een zoete wreekster. Met een strakke zwarte knoedel en een klein duivels lachje om de mond, voert ze het plan uit dat die akelige familie Hulot definitief ten val zal moeten brengen. 'La cousine Bette' - zoals Balzac zijn roman in 1846 noemde en zoals de Franse naaister Bettie Fischer door haar rijke schoonfamilie steevast wordt aangeduid - werd geboren als het zwarte schaap van de familie. Ze moest toezien hoe haar zus (Geraldine Chaplin) een heuse baron (Hugh Laurie) huwde en in hartje Parijs het leven van een negentiende-eeuwse barones leidde, terwijl zij als eenzame oude vrijster het hoofd boven water moest zien te houden. Nu zuslief gestorven is, doet die familie een stevig beroep op nicht Bet. Eigenbelang staat daarbij voorop en als de verwende dochter Hortense Hulot (Kelly MacDonald) dan ook nog de liefde van haar leven (Aden Young) inpikt, slaat de ingehouden woede om in zoete wraak.
Daarbij gaat het er wel vrolijk aan toe; de roman behoort immers tot de hoogtepunten van Balzacs 'Comédie humaine' en Hugh Laurie en Bob Hoskins zijn niet voor niets ingehuurd als hitsige baron en even hitsige burgemeester van Parijs. Object van begeerte is het theatersterretje Jenny dat nog een hoofdrol in de wraakoefening zal spelen (ja, ja, de plot is ingewikkeld), maar dit optreden van Leaving Las Vegas-ster Elisabeth Shue - opgepompte spierballen onder een negentiende-eeuwse pruik - is uiteindelijk even mat als de regie van nieuwkomer Des McAnuff. Zijn dialogen willen maar niet bijten en zijn 'Cousine Bette' blijft mijlenver verwijderd van een echte 'Cousine Bête'.
Belinda van de Graaf
Te huur vanaf 12 mei (Fox Home Entertainment)
The real Howard Spitz
Vadim Jean
Amerikaanse televisiesterren kunnen nog zo populair zijn, het is voor de meeste moeilijk om de overstap naar de bioscoop te maken. Voor elke George Clooney, Bruce Willis en Helen Hunt, kunnen we Ted Danson, Shelley Long of Kelsey Grammer invullen, niet toevallig leden van de cast van Cheers, in het pre-Seinfeld tijdperk de populairste sitcom op de Amerikaanse televisie. Quiz-vraag: Welk lid van de Cheers-familie werd wel een grote ster op het witte doek?
Kelsey Grammer in ieder geval niet. Hij kreeg na de sluiting van de kroeg in Boston wel een eigen show, waarbij we met zijn personage Frasier meeverhuisden naar de Westkust waar hij als psycholoog een radiotalkshow kreeg. In de pauzes tussen de seizoenen probeerde Grammer het al eerder met het ongelofelijk flauwe Down periscope, Hoewel The real Howard Spitz honderd keer leuker is dan de onderzeebootklucht is de definitieve doorbraak van Grammer op het witte doek uitgebleven: deze film van Vadim Jean ging zelfs in Amerika rechtstreeks naar video. Misschien omdat hij ergens onhandig tussen romantische komedie en kinderfilm is blijven steken en omdat de aardige aanzet niet wordt afgemaakt.
De film begint veelbelovend met Grammer als Howard Spitz, hard boiled detectiveschrijver, die niet in de gaten heeft dat de dagen van Mickey Spillane en zijn collega's reeds lang voorbij zijn. Zijn agent komt met de treurige mededeling dat hij geen uitgever meer voor zijn werk kan vinden. Het leven van Howard krijgt een drastische wending als hij merkt dat kinderboeken niet alleen geweldig verkopen, maar dat je met een beetje kinderboek al in tweehonderd woorden klaar bent. Tijdens zijn research in de lokale bibliotheek ontmoet hij de tienjarige Samantha, die hem op het juiste spoor zet. Ze levert de inspiratie voor zijn nieuwe karakter Crafty Cow, de koe-detective en heeft bovendien ook nog eens een mooie moeder. Samantha wil Howard helpen met zijn kinderboeken als hij haar vader opspoort.
The real Howard Spitz doet zijn best om de anarchistische geest van Roald Dahl te ademen maar Grammer overtuigt nooit werkelijk als de notoire kinderhater die hij wordt verondersteld te zijn. Er zitten een paar aardige grappen in over de literair agent van Spitz, die vooral bekend is omdat hij Hemingway en Fitzgerald aanraadde een ander vak te kiezen en over de stand-in die Howard Spitz inhuurt als hij inderdaad een succesvol kinderboekenschrijver is, maar niet met kinderen wil omgaan.
Maar je voelt de meeste grappen over de hoofden van de kinderen gaan. Grammer zal voorlopig nog geen afscheid van Frasier kunnen nemen. (Antwoord op de quizvraag: Woody Harrelson, beter bekend als Woody, de barman.)
Mark Moorman
Te huur vanaf 26 mei (Laurus Entertainment)
Koopvideo
The big Lebowski - Joel en Ethan Coen
Love and death on Long Island - Richard Kwietniowski
On connait la chanson - Alain Resnais
Abeltje - Ben Sombogaart
The end of violence - Wim Wenders
Dance of the wind - Rajan Khosa
Scream 2 - Wes Craven
Huurvideo
Er gebeuren soms vreselijke dingen die zich maar moeilijk laten verklaren. Twee Britse jochies vermoorden een peuter, twee Amerikaanse tieners schieten hun klasgenoten dood en op de Balkan kent het leed geen grenzen. Waarom vervallen mensen tot dergelijke barbarij en hoe maken we daar een einde aan? De laatste weken worden er in de media voortdurend allerlei experts opgevoerd, die vanuit hun vakkennis enig licht op de excessen moeten werpen. De Balkan-deskundigen weten ongetwijfeld veel over militaire strategie en over het wapentuig dat beide partijen inzetten en spreken ook met kennis van zaken over de historische achtergronden van het conflict, maar wat mensen er precies toe brengt talloze anderen over de kling te willen jagen blijft een raadsel. Het is oorlog, en in oorlogstijd is een heldere en objectieve berichtgeving een schaars goed. De propaganda komt van alle kanten en het archetypische beeld van een strijd tussen goed en kwaad overheerst bij beide partijen. Als er inderdaad zoiets als het kwaad bestaat, waar komt dat dan vandaan? Ik weet het niet, maar er zijn mensen die het wel denken te weten. In een ingezonden stuk in Het Parool van 8 april jongstleden legt Fred Caren een verband tussen de Balkan oorlog en de populariteit van zijns inziens zinloze geweldsfilms als Natural born killers, "Kronenburg's" (sic) Crash en The Texas chainsaw massacre, waarvan de publicist een synopsis geeft die werkelijk kant noch wal raakt. Als we Caren moeten geloven tasten deze en andere gewelddadige films het "dunne vernis van de beschaving" aan, waarop "de bloeddorstigheid van de mens" de overhand krijgt, met excessen als het Servische optreden in Kosovo als onvermijdelijk gevolg. Een complete oorlog verklaard aan de hand van wat lukraak bij elkaar gegooide films, je hoeft geen deskundige van het Instituut Clingendael te zijn om te beseffen dat dit een wel erg simpele voorstelling van zaken is. Wat wil die malloot eigenlijk? Moet de Navo voortaan bioscopen en videotheken gaan bombarderen, of beter nog, meteen heel Hollywood met de grond gelijk maken?
Bart van der Put
Taste of cherry - Abbas Kiarostami
The Truman show - Peter Weir
Sleeping man - Nemuru Otoko
Gadjo dilo - Tony Gatlif
Hamam, il bagno turco - Ferzan Ozepetek
High art - Lisa Cholodenko
Like it is - Paul Oremland
He got game - Spike Lee
Het 14e kippetje - Hany Abu-Assad
Kundun - Martin Scorsese
House of yes - Mark Waters
Comedian harmonists - Joseph Vilsmaier
Abeltje - Ben Sombogaart
The may lady - Rakshan Bani-Etemad
De Videovorser
Duivelse streken
Twee weken na het verschijnen van Carens merkwaardige duiding van het conflict schieten twee Amerikaanse scholieren in een voorstad van Denver hun klasgenoten neer, om zichzelf vervolgens van het leven te beroven. Het is een schokkende en onbegrijpelijke daad, maar wederom hebben commentatoren een verklaring paraat en krijgt de populaire cultuur meteen de Zwarte Piet toegespeeld. Enkele Amerikaanse kranten melden dat er in Denver al enige tijd affiches hangen waarop een bewapende Charlton Heston en de tekst "Join me" staan afgebeeld. Het zijn geen filmaffiches: Heston is het boegbeeld van de Amerikaanse wapenlobby, die strijdt voor behoud van het grondwettelijk vastgelegde recht van iedere burger om wapens te bezitten. Is Heston misschien de grote boosdoener? Welnee. Een dag na de aanslag meldt het actualiteitenprogramma Netwerk dat de daders fans van popzanger Marilyn Manson waren, waarbij men fijntjes opmerkt dat de zanger zijn achternaam aan de abusievelijk als seriemoordenaar getypeerde Charles Manson ontleent. Een paar uur later is Nova aan zet en flitsen er beelden van de nieuwe science fiction-film The matrix voorbij. De daders droegen bij voorkeur lange zwarte regenjassen, het fragment uit de film toont Keanu Reeves, die in een lange zwarte jas zijn pistolen leegschiet. Een dag later wordt er in Britse kranten melding gemaakt van een verband met Winona Ryders optreden in de cultfilm Heathers, waarin de cultuur van pesterijen op Amerikaanse scholen op de hak wordt genomen. Zo ontstond de nodige commotie over Leonardo DiCaprio's aandeel in The basketball diaries (zie ook Geruchtenmachine): de acteur droomt in de film dat hij medeleerlingen neerschiet en draagt daarbij ook een lange zwarte jas. Het zal wel niet lang duren voor men een verband met menige actiefilm uit Hong Kong begint te zien, want daarin gaan pistolen en lange jassen voortdurend hand in hand. Hoewel, de daders kozen de geboortedatum van Hitler als passend moment voor hun aanslag, hadden uitgesproken racistische denkbeelden en zullen mogelijk weinig met Chinese films opgehad hebben. Maar je weet het natuurlijk nooit, het kwaad ligt overal op de loer en draait licht ontvlambare types gemakkelijk een rad voor ogen, bij voorkeur door middel van gewelddadige films. Ooit heette de Duivel Elvis Presley, nu heet hij Oliver Stone, David Cronenberg, Keanu Reeves of, God zegen de greep, Leonardo DiCaprio. Waarom? Omdat barbaars gedrag even onbegrijpelijk als beangstigend is, omdat het kwaad een abstract begrip is en omdat het gemakzuchtig aanwijzen van een eenduidige zondebok rust geeft. Maar vooral omdat er nu eenmaal mensen zijn die bij hun kruistocht tegen gewelddadig amusement niet schromen actuele drama's te gebruiken om hun argumenten kracht bij te zetten. Dat is niet kies en dient maar een doel: de Duivel moet gestopt worden. Niet met bommen, maar met censuur. Om dat doel te bereiken woedt er momenteel een propaganda oorlog, waarin hysterische uitspraken en suggestieve desinformatie de boventoon voeren en waarin filmliefhebbers hun stem te weinig laten klinken en uiteindelijk aan het kortste eind zullen trekken. Na de moord op de peuter James Bulger schreeuwden Britse schandaalkranten dat de jonge daders Child's play 3 hadden nagespeeld, een bewering die gestoeld bleek op een reeks geruchten die niet alleen door de vader van dader John Venables ontkracht werd, maar ook in het Lagerhuis als volksmennerij van een journalist van The Sun werden ontmaskerd. De film eindigde letterlijk op de brandstapel, maar de complexe kettingreactie die aan dat volksgerecht vooraf ging is inmiddels allang weer vergeten. De Duivel is onder ons en hij woont in de bioscoop. Het zijn barre tijden.
