Verwacht - januari 2001, nr 218

De droom van de beer
Er was eens een land waar het Ministerie voor Circuszaken overuren draaide om het alle artiesten en dieren in de piste naar de zin te maken, en kosten noch moeite werden gespaard om de acts zo professioneel mogelijk uit te voeren. Het land in kwestie was niet een of ander sprookjesoord waar ranja uit de kranen vloeide en alle bewoners altijd vrolijk waren, maar de Sovjet-Unie. Ten tijde van Lenin poneerde de invloedrijke volksdichter Vladimir Majakovski dat het circus 'de meest gangbare en geliefde kunst van het proletariaat was', en vanaf dat moment werd deze vorm van entertainment - net als film, sport en ballet - naar voren geschoven als een visitekaartje van de Russische cultuur.
In de melancholieke documentaire De droom van de beer laat Cherry Duyns aan de hand van interviews en prachtige archiefbeelden een glimp zien van het Russische circus in zijn glorietijd. Vooraanstaande artiesten, waaronder de beroemde clown Oleg Popov, vertellen hoe zij in staat werden gesteld om zich geheel toe te leggen op hun kunst, maar ook over de ideologische verplichtingen die ze kregen opgelegd door functionarissen van het 'Repertoiredepartement' en over de KGB-agenten die meereisden tijdens buitenlandse tournees.
De hoogtijdagen van het Russische circus kwamen abrupt ten einde met de val van het communisme. Het verval wordt door Duyns aanschouwelijk gemaakt in beelden van het tegenwoordige circus in de havenstad Rostov. Dieren en artiesten blijken hun kunstjes nog prima te beheersen maar door geldgebrek, wanorganisatie en algehele desinteresse van het publiek maakt de show een desolate indruk. Vooral de in een potsierlijke tuinbroek gehesen beer die in het openingsshot zijn kunstjes mag vertonen ziet er uiterst ongelukkig uit. Volgens zijn temmer, baas en naar eigen zeggen beste vriend staat die beer 'voor het karakter van de Russische mens, zijn pijn en zijn vreugde en zijn glimlach'. Als dat waar is, valt het Russische volk bepaald niet te benijden. (Te zien vanaf 21 december)

Fritz de Jong

De droom van de beer: Het Repertoiredepartement roert zich.

Drowning Mona is een parodie op het moordmysterie-genre, met Bette Midler in de titelrol. Haar bijdrage is niet groot, want voordat de begintitels zijn afgelopen, heeft ze al het loodje gelegd door met auto en al in de Hudson-rivier te storten. De politie-inspecteur (Danny DeVito) ruikt onraad, en ontdekt inderdaad dat er met de remmen is geknoeid. Mona blijkt de feeks van het dorp te zijn geweest, en werd door iedereen gehaat, zodat het hele dorp verdacht is. Iedereen heeft een motief: Mona's schuinsmarcherende echtgenoot, haar zoon die op mysterieuze wijze één hand verloor, een serveerster (Jamie Lee Curtis), en een verloofd stel (Neve Campbell en Casey Affleck) dat willen voorkomen dat Mona een rel schopt op hun huwelijk. De film werd door een Amerikaanse criticus niet aangeduid als een 'whodunnit', maar als een 'whocaresaboutit'. Regisseur Nick Gomez debuteerde met het indrukwekkende, rauwe Laws of gravity, en slaat in Drowning Mona dan ook een aanzienlijk luchtigere toon aan. (Te zien vanaf 11 januari)

Drowning Mona: Bette Midler en haar vele vrienden.

The family man heeft een intrigerend uitgangspunt: Nicolas Cage speelt een machtige bankier op Wall Street, die op een dag niet ontwaakt in zijn penthouse, maar bruut wordt gewekt door een paar kinderen die op zijn bed springen. Hij blijkt zich in een buitenwijk van New York te bevinden, is plots de eigenaar van een hond en getrouwd met zijn middelbare-schoolliefde die hij dertien jaar geleden de bons gaf om carrière te kunnen maken. Vol afschuw over zoveel huiselijkheid vlucht hij naar zijn luxe appartement in down town Manhattan, om te ontdekken dat zijn vorige leven niet meer bestaat. Het lijkt op een script voor Arnold Schwarzenegger, dé specialist in identiteitswisselingen, maar regisseur Brett Ratner (Money talks, Rush hour) had meer een romantische komedie voor ogen waarin een man erachter komt dat liefde boven carrière gaat, zodat liefhebbers van zoetsappige propaganda over de onschatbare waarde van het gezin flink aan hun trekken komen. (Te zien vanaf 21 december)

Unbreakable is na de kassakraker The sixth sense de tweede samenwerking van M. Night Shyamalan en Bruce Willis. Afgaande op de trailer vertoont de film qua dromerige sfeer enige overeenkomst met het door pers en publiek lyrisch ontvangen debuut van Shyamalan. Meer dan de premisse wordt godzijdank niet prijsgegeven: Bruce Willis raakt betrokken bij een treinongeluk, maar overleeft op wonderbaarlijke wijze, zonder enig schrammetje. Hoe dit komt, leest u volgende maand in een lange recensie in de Filmkrant. (Te zien vanaf 11 januari)

Taxi 2 belooft nog meer auto-achtervolgingen en meer vrouwelijke karateka's dan zijn in Frankrijk zo succesvolle voorganger. De kassakraker Taxi is wel eens de hoop van de Franse film genoemd, hét Europese antwoord op Hollywood, maar er zijn net zoveel mensen te vinden die falikant tegen dat Hollywoodje-spelen zijn. Wie het hyperactieve Les visiteurs 1 en 2 heeft overleefd, weet dat die Fransen hun eigen specifieke humor ook in de blockbusters blijven behouden. Wat je ook van het resultaat kunt zeggen, het idee van Taxi is marketingtechnisch briljant: een snelheidsduivel annex boevenvanger die door de straten van Marseille scheurt. Luc Besson schreef wederom het scenario (taxichauffeur wordt opgetrommeld om een ontvoerde Japanse ambassadeur te redden), en Gerard Krawczyk regisseerde deze sequel die ook weer in Frankrijk de kassa's deed rinkelen. (Te zien vanaf 18 januari)

The watcher vertoont onverwachte overeenkomsten met Takashi Miike's gruwelkamer Audition: de pianosnaar. Keanu Reeves is degene die in de rol van seriemoordenaar dit steeds populairdere moordwapen ter hand neemt om zijn slachtoffers naar de andere wereld te helpen. James Spader speelt de in het genre altijd onmisbare FBI-agent, die nu zelf achtervolgd wordt door de moordenaar. Deze moordt eigenlijk alleen maar om Spader dwars te zitten, zodat het met de psychologische diepgang van de film wel goed zit. De puzzels en boobytraps die Reeves uitzet, zullen degene die het seriemoordenaargenre enigszins bijhouden, bekend voorkomen. De inspecteur lijdt daarnaast ook nog eens aan migraine en stopt zichzelf vol met pijnstillers, wat hem de bijnaam Captain Barbiturate heeft opgeleverd. Spader en Reeves staan allebei niet echt bekend om hun gepassioneerde, uitgelaten spel, zodat onderkoeldheid de sfeer is die de film van debutant Joe Charbanic kenmerkt. (Te zien vanaf 18 januari)

Chill factor is de hoopvolle titel van een actiethriller, maar het is de vraag of deze de beloofde rillingen waar kan maken. Chill factor moet schaamteloos leentjebuur hebben gespeeld bij de plot van Speed, want hoe anders kom je op het idee om een dodelijk biologisch wapen, bijgenaamd Elvis, achterin een ijscokar te stoppen, met als voorwaarde dat de temperatuur niet hoger wordt dan 50 graden Fahrenheit, anders ontploft de boel? Toevallig was 50 ook het aantal mijlen per uur dat de autobus in Speed moest rijden om niet opgeblazen te worden. Deze keer neemt Cuba Gooding jr. de rol over van Sandra Bullock, en krijgt daarmee wederom een kans om de beloofde starpower na zijn Oscar voor Jerry Maguire in te lossen. Op de regiestoel zat Hugh Johnson, die met deze film zijn debuut maakt, maar eerder achter de camera stond van Ridley Scotts G.I. Jane en White squall. Nu probeert hij de spanning erin te houden door de ijscokar op smalle bergweggetjes met zachte berm te laten rijden. (Te zien vanaf 11 januari)

Ordinary decent criminal heeft Kevin Spacey in de hoofdrol, maar is al in 1998 gemaakt, voordat American beauty werd uitgebracht. De film lag nog ergens op de plank te verstoffen, en is er met moeite vanaf gesleept om nog een graantje mee te pikken van de Oscar-regen en de lofzangen op Spacey. Volgens de buitenlandse pers had de film beter in de archieven kunnen blijven liggen; de rol van de met een Ierse tongval sprekende Spacey zou 'underwritten' zijn. John Boorman heeft het verhaal van Ordinary decent criminal al eerder en beter verteld in The general uit 1996, die nooit in Nederland is uitgebracht. Het levensverhaal van crimineel Martin Cahill, die echt heeft bestaan, is nu in handen gevallen van de Ierse regisseur Thaddeus O'Sullivan, die Cahill opvoert als een brave huisvader die van een uitkering leeft, maar in zijn vrije tijd bankovervallen en kunstroven pleegt, niet voor het geld maar voor de lol. Ironisch genoeg moet deze Ierse Robin Hood nu wel plots de zakken vullen van de distributeur. (Te zien vanaf 18 januari)

Ordinary decent criminal: Vergeten rol van Kevin Spacey.

The Luzhin defence is gebaseerd op de roman van Vladimir Nabokov, die onder meer de tyobsessie van schaakgrootmeester Luzhin met terugkerende patronen beschrijft. In de film wordt Luzhin door John Turturro neergezet als een morsige zonderling die met half open mond de wereld aanschouwt en niet uit zijn woorden kan komen. Nu komen schakers in alle soorten en maten, van de megalomanie van de verslagen koning Gary Kasparov tot het kluizenaarsbestaan van Bobby Fischer, maar Turturro speelt Luzhin wel erg stereotiep excentriek. De opbloeiende romance tussen hem en Emily Watson langs het Laggio Magiore waar het WK schaken plaatsvindt, is emancipatorisch verantwoord (Watson ontworstelt zich aan haar dominante moeder), zodat Marleen Gorris enigszins trouw blijft aan haar vorige films. Grootmeester Jonathan Speelman was ervoor verantwoordelijk dat er geen echte schaakblunders werden begaan, zoals vaak het geval is in commercials, videoclips en films. (Te zien vanaf heden)

Mariska Graveland

Naar boven