Oktober 2006, nr 281

De geruchtenmachine

Het documentairedebuut 4 elements van de Nederlands/Duitse Jiska Rickels is op 23 november de openingsfilm van het International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA). De film was aanvankelijk geselecteerd voor het Filmfestival Toronto, maar werd teruggetrokken toen IDFA interesse toonde. Rickels won in 2003 onder andere de Tuschinski Award en de Prijs van de stad Utrecht voor haar korte afstudeerfilm untertage, die op het internationale filmfestival van Karlovy Vary ook nog een speciale vermelding als beste documentaire in de wacht sleepte. De film viel op vanwege de bijzondere soundtrack en het schilderachtige camerawerk dat werd gemaakt met een met de hand opwindbare Bolex-veercamera omdat er vanwege het explosiegevaar in de Duitse mijn waarin werd gefilmd geen elektrische apparatuur naar beneden mocht. Als regieassistent was Rickels ook betrokken bij de filmhuishit the story of the wheeping camel, over het leven op de Mongoolse steppe. 4 elements bestaat uit vier aan de elementen gewijde hoofdstukken, waarvan untertage (aarde) het eerste is. Voor de andere drie hoofdstukken volgde Rickels koningskrabvissers in de Beringzee (water), Russische bosbrandbestrijders (vuur) en astronauten tijdens hun loodzware training (lucht). Martijn van Broekhuizen tekende voor het camerawerk en San Fu Maltha was verantwoordelijk voor de productie.

Op naar de top

grijsgedraaid.

Jiska Rickels maakt op het Nederlands Film Festival ook nog kans om met de NFTVM-Award voor de meest veelbelovende jonge maker naar huis te gaan. Nadat een vakjury eerder vijf aankomende toppers nomineerde, kozen de leden van de Vereniging van Nieuwe Film- en Televisiemakers (NFTVM) de winnaar, die op 30 september bekend wordt gemaakt. Naast Rickels zijn genomineerd: cameraman Lennert Hillege (langer licht, het paard van sinterklaas), regisseur Mercedes Stalenhoef (ik wil nooit beroemd worden) en de documentairemakers Zeynep Özkaya (de haren van hilal) en Ton van Zantvoort (grito de piedra).
In de race voor de Tuschinski Award, oftewel de prijs van de filmkritiek voor de beste eindexamenfilm van de Filmacademie, zijn ook al drie beginnende documentairemakers. Ina van Beek met het tragikomische grijsgedraaid over het leven in een bejaardentehuis, Tom Fassaert met het gestileerde doel leeft over een verdwijnend dorp en Elizabeth Rocha Salgado met het observerende zo is dat, genoemd naar de standaardopmerking van de in de film geportretteerde boer. De nominaties voor de Talent&Pro Award voor de beste film van de overige audiovisuele opleidingen gingen alledrie naar studenten van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Remco Moll met de animatiefilm cookie over een hondje dat jaloers is op vogeltjes, Alain Friedrichs met façade over een onzekere jongen en het duo Matthijs Hoitsma en Job Leijh met victor nobel, over een duistere droomfiguur. De winnaars van de studentenprijzen worden op 29 september bekendgemaakt.

Voor en achter
"Er is een enorm talent aanwezig in Nederland. Zowel voor de camera als achter de camera." Paul Verhoeven op 7 september in het televisieprogramma 'De wereld draait door'.

Overstap

Frank Peijnenburg.

Frank Peijnenburg (51), bij de publieke omroep verantwoordelijk voor de aankoop van speelfilms en een van de initiatiefnemers van de serie Kort!, stapt per 1 december over naar filmdistributeur A-Film. Daar zal hij Dirk de Lille opvolgen, die vorige maand om persoonlijke redenen opstapte. Peijnenburg wordt als lid van het directieteam en commercieel manager bij A-Film verantwoordelijk voor de aan- en verkoop van arthousefilms, de uitbreng van Nederlandse films, het beheer van dvd-collecties en de nieuwe mediahoek die in ontwikkeling is. Peijnenburg over dat laatste: "Daar was ik vanuit de publieke omroep ook al mee bezig." Ideeën heeft hij genoeg. "De Kort!-films zijn ook nog nooit op dvd verschenen: misschien dat ik daar iets mee kan doen; dat zou een mooie wisselwerking zijn." Gaat Peijnenburg door zijn overstap nu concurreren met zijn voormalige leveranciers? "Het is natuurlijk afwachten hoe dat uitpakt, maar de onderlinge verhoudingen waren voorheen goed, dus ik hoop dat dat zo blijft." Wie hem bij de publieke omroep zal opvolgen, is nog niet bekend. "Mijn plek wordt zeker opgevuld, maar hoe precies, daar wordt nu volop over gesproken." Ook de naam van de Belg Erik Engelen, die half oktober bij de Brusselse distributeur Paradiso vertrekt, wordt de laatste weken in verband met A-Film genoemd. Engelen: "Dat is een heel klein beetje voorbarig: er is nog niks getekend."

Over de knie

"Je film begint feestelijk met de AH Filmwekenbon", staat er op het bonnetje dat bij twintig euro boodschappen garant staat voor een gratis tweede bioscoopkaartje. Dat gold zeker voor Paul Verhoevens zwartboek die in het laatste weekend van de 2 voor 1-actie maar liefst tussen de 130.000 en 140.000 bezoekers trok. Michael Lambregtse van NFC-statistiek: "Tussen veertig en vijftig procent is gratis naar binnen gegaan." Maar met het succes kwam ook het gedonder. Pim Hermeling van distributiehuis A-film: "De actie zou stoppen op zondagavond 17 september, zoals afgesproken, dat stond ook op de bon. Maar er was een aantal exploitanten dat zaterdag eenzijdig besloot de actie nog tot en met woensdag 20 september te laten doorlopen. Pathé Rotterdam heeft daar zelfs mee geadverteerd. Maar er zijn er meer: ik kan het zien aan de gerapporteerde bezoekersaantallen en de omzet: daar zit dan een gat. Dus heb ik ze laten weten dat voor onze films - behalve zwartboek ook nog het goedlopende volver - geldt dat ze na 17 september wel de normale ticketprijs moeten afrekenen."
Directeur Philip Wolff van de Wolff Cinema Groep: "In principe liep de actie tot zondag. Maar in de Utrechtse City/Movies-bioscoop was de toeloop voor zwartboek zo groot dat mensen er niet meer in konden. Toen hebben we gezegd: als u maandag terugkomt, accepteren we uw bonnetje ook nog wel. Dat heeft de meerderheid van de ondernemers dit jaar gezegd. Daarna is het echt over, want dan begint Albert Heijn alweer met de knabbelweken of zoiets."
Daniëlle Koot, hoofd programmering Pathé: "Wij zijn afgelopen zondag met de actie gestopt. Voorgaande jaren liep de actie altijd stilzwijgend door tot en met het einde van de filmweek, dus woensdag, maar ik denk dat ze zich bij A-Film kapot zijn geschrokken van het aantal mensen dat op zwartboek afkwam."
Hermeling: "Het heeft niets te maken met dat er veel mensen naar zwartboek zijn gegaan. We hebben de film bewust in dat laatste weekend geprogrammeerd vanwege de mond-tot-mond-reclame die dat op zou leveren. Natuurlijk voelen we het wel in de portemonnee, want volver heeft ook in die periode gedraaid. Maar op zich ben ik groot voorstander van de 2 voor 1-actie, want dat laat meer mensen kennismaken met de bioscoop. Maar als je een datum prikt waarop het afgelopen moet zijn, begrijp ik niet waarom het dan opeens weer door moet lopen."
Directeur Wim Stolwerk van de Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten: "De actie liep tot en met de 17e, de briefing naar de leden is daarover altijd helder geweest. In het verleden waren er altijd wel een paar handige jongens die het nog een paar dagen lieten doorlopen, maar wij hebben altijd geadviseerd om dat niet te doen." Bestaat er dan niet zoiets als ledendiscipline? Stolwerk: "Voor 99 procent wel, maar het prijsbeleid is des exploitanten, dus als zij besluiten het anders te doen, staan mij geen dwangmiddelen ter beschikking om ze over de knie te leggen."

Boe

Het boegeroep tijdens de koninklijke première van zwartboek in Den Haag werd niet gehoord door de hooggeëerde oren in zaal 1, maar was wel te horen in zaal 3 van Pathé Buitenhof, waar veel crewleden zaten. Het geloei begon toen op de aftiteling de naam van producent San Fu Maltha verscheen. Toen Maltha na afloop op het feestje in het stadhuis de microfoon kreeg, riep tenminste één iemand 'boe'. Line-producer Jos van der Linden verscheen vervolgens, ondanks herhaaldelijke oproepen van Maltha, niet op het podium. Wat was er allemaal aan de hand? Jos van der Linden: "Ik was er niet. Ik moest werken. Maar als San Fu me roept, kom ik wel hoor, want we zijn dikke vriendjes, maar ik ben ook nog bezig met de productie van Albert ter Heerdts nieuwe speelfilm kicks en de tv-serie shouf en de scheepsjongens van bontekoe." Het boegeroep zou te maken hebben met niet-betaalde rekeningen en te lang op de proef gesteld geduld. Maltha daarover: "Ik denk niet dat ik een heel verhaal hoef op te hangen over welke risico's ik heb genomen en nog steeds neem om deze productie te realiseren. Als er mensen zijn die daar geen begrip voor hebben, heb ik daar geen boodschap aan. Mensen die boe roepen naar hun werkgever zal ik niet meer inhuren. Verder wil ik er eigenlijk niks over zeggen."

Life, the movie

Ben Affleck.

Ben Affleck tijdens de première van hollywoodland in Venetië: "Films lijken slechts een reclameonderbreking in de soap die de levens van sterren zijn geworden."

Match

Michiel de Rooij.

BosBros-producent Michiel de Rooij is de nieuwe voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Speelfilmproducenten (NVS). Hij neemt het stokje over van Stienette Bosklopper, die na dik vijf jaar voorzitterschap meer tijd in haar productiebedrijf Circe Films wil steken. Jeroen Beker van Motel Films vult voortaan de stoel die de Rooij als voormalig vice-voorzitter achterlaat. De NVS zal zich de komende tijd met name richten op de realisatie van een zogenaamd matching fund als vervanger van de huidige, slecht werkende cv-regeling. De Rooij over de stand van zaken: "De NVS opteert voor een matching fund, een voorstel dat wij samen met andere partijen uit het veld hebben gepresenteerd." Hoe dat matching fund eruit zou moeten zien, wil hij nog niet kwijt, want "het probleem is dat de discussie daarover nog loopt en ik wil dat proces niet verstoren." Twee informanten die in opdracht van het ministerie de sector zijn rondgegaan brengen begin oktober advies uit over de te varen koers. Hoe is ondertussen de relatie tussen NVS en Filmfonds, een jaar nadat de NVS het vertrouwen opzegde in de Filmfondsdirecteur? De Rooij: "Het gaat nooit om de poppetjes, altijd over het resultaat, en daar zijn we over in gesprek."

Oh gut
"Met ingang van 1 september 2006 ('oh gut') ga ik in de vut," schrijft Jan Besselink in het briefje waarin hij het einde meedeelt van zijn drieëntwintigeneenhalfjarig directeurschap van het Maastrichtse filmtheater Lumière Cinema. Hij wordt opgevolgd door het duo Nico Haenen en David Deprez, dat sinds begin vorig jaar de tent hielp runnen, waarvan de eerste de zakelijke en de tweede de artistieke leiding op zich zal nemen. Besselink blijft de komende jaren nog wel als artistiek adviseur aan Lumière verbonden.

Koekhappen
Productiebedrijf Egmond Film and Television, bekend van films als nynke en antonia, gaat op in Reinout Oerlemans' televisiebedrijf Eyeworks. De naam van het bedrijf verandert in Eyeworks Egmond, hoewel de dagelijkse leiding in handen blijft van Hans de Weers als directeur en Hans de Wolf voor de ontwikkeling van projecten. Oerlemans lijfde twee jaar geleden ook al het filmproductiehuis van Rolf Koot (lek, zwarte zwanen) in bij zijn bedrijf. Met de overname van Egmond denkt Oerlemans zijn internationale ambities op het gebied van drama en film te kunnen verwezenlijken. De Weers: "We willen internationaal snel iets gaan betekenen. In eerste instantie op de Europese markt, met Engelstalige producties als spijkerschrift en de zwarte met het witte hart, naar een boek van Arthur Japin, beiden met Marleen Gorris als beoogd regisseur. En dan zijn we ook nog bezig met ali en nino van Pieter Verhoeff, waarvoor we momenteel met een spannende casting bezig zijn. Als het meezit, kunnen we volgend jaar gaan draaien. Eyeworks heeft vestigingen in Londen, Zweden, Duitsland en België; ook met links naar de filmwereld." Betekent de overname dat Eyeworks ook met budgettaire bijdragen over de brug komt? De Weers: "Het voordeel zit hem vooral in de synergie die de samenwerking oplevert in de zin van toegang tot financiële regelingen. Over bedragen zijn we nog aan het koekhappen."

Zwarte markt

Marnix van Wijk.

Met de benoeming van Marnix van Wijk (34) tot hoofd internationale PR, verantwoordelijk voor de uitbreiding van de service voor professionals, wil het International Filmfestival Rotterdam (IFFR) de internationale filmindustrie meer aan zich zien te binden. Van Wijk was voorheen verantwoordelijk voor marketing en internationale festivals bij salesagent Fortissimo Films. Van Wijk: "Het onderhouden van de contacten door het jaar heen: daarvoor ben ik aangesteld. Uiteindelijk hopen we daarmee meer films naar Rotterdam te krijgen voor hun wereldpremière." Tijdens de komende editie zal daarom naast de 'director's drink' een 'sales club' het licht zien, waar kopers en verkopers van films onder het genot van een kopje thee of koffie ongestoord zaken kunnen doen. Een nieuw accreditatiesysteem moet beter tegemoet komen aan de wensen van de professionele bezoeker. Van Wijk: "De Cinemart is er voor de pitchers en financiers, terwijl makers met een geselecteerde film alleen een gastenpas voor het festival kregen. Daartussen ontstond een soort zwarte markt die we willen ondervangen met de invoering van een algemene 'industry badge' voor de professionele bezoeker."

Film is gewoon leuk
Film is voor geen van de vijf grootste politieke partijen (CDA, PvdA, VVD, GroenLinks, SP en D66 - het LPF-programma is nog niet bekend) een onderwerp dat in een verkiezingsprogramma bijzondere aandacht verdient. Ook het woord film komt in geen van de programma's voor, behalve bij GroenLinks, in de zin: "Film, digitale kunst, theater, festivals en concerten zijn ook gewoon leuk en zorgen voor ontspanning." De PvdA, die een oud-student Theater-, film en televisiewetenschappen in de programmacommissie had, ziet film vooral als handig promotiemiddel om mensen naar de campagneaftrap op de 'PvdA-Parade' te lokken. Daar kun je behalve 'speeddaten met politici' namelijk ook 'genieten van muziek, film, voordrachten of het lekkere eten.' En Eddy Terstall mocht met behulp van Peer Mascini - 'in ruil voor een ministerspost' - het campagne-instructiefilmpje de wei in voor jonge PvdA-ers maken (zie pvda.nl). Wie tussen regels door kan lezen, ziet wellicht nog enkele aan film gerelateerde passages in de hoofdstukjes over kunst en cultuur, maar daar zitten geen verrassingen tussen. Net als bij de verkiezingen in 2003 zetten de linkse partijen het voornemen om het cultuurbudget te verhogen naar één procent van de begroting weer op hun agenda.
Tijdens het Nederlands Film Festival komt elke avond een lijsttrekker langs om zijn favoriete film toe te lichten. Misschien dat daar nog iemand tussen zit met een visie op filmbeleid?